…
عملیات رهگیری پرواز ماهان در آسمان منطقه تنف سوریه و مجاور پادگان محل استقرار نیروهای آمریکایی عملیات “عزم راسخ” انجام شده است. تنف در نزدیکی مرز مشترک سوریه، عراق و اردن است و یک منطقه عاری از درگیری است به این معنی که نیروهای نظامی حتی کشور سوریه در آن اجازه انجام عملیات نظامی ندارند.
فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا اعلام کرده است که هواپیمای ماهان به این منطقه نزدیک شده بود و دو جنگنده‌ای که مشغول گشت‌زنی عادی بر فراز منطقه بوده اند با اطلاع از نزدیک شدن آن به آسمان پایگاه نظامی آمریکا، تلاش به تماس رادیویی با خلبان هواپیمای ماهان می‌کنند اما با بی‌جواب ماندن این تماس، دست به شناسایی بصری هواپیما می‌زنند اما این رهگیری و شناسایی با فاصله امن دست کم هزار متری انجام شده و پس از اطمینان از مسافری بودن هواپیما از آن فاصله گرفته شده است.
عملکرد خلبان هواپیمای ماهان چه بود؟
خلبان هواپیمای مسافربری خطوط هوایی ماهان بر خلاف ادعای بی پاسخ ماندن تماس رادیویی از سوی آمریکا، مدعی است که با خلبانان جت جنگنده آمریکایی صحبت کرده است اما از بیم برخورد هواپیما با جنگنده‌های آمریکایی که در ارتفاع بسیار بالا پرواز می‌کردند، به سرعت ارتفاع خود را کم کرده است. هواپیما در این لحظه با کاهش غیرمنتظره حدود ۱۲۰ پا از ارتفاع پس از چند ثانیه مجددا از ارتفاع قبلی خود هم بالاتر رفته است.
کاهش ناگهانی و سپس ارتفاع گیری مجدد هواپیما در شرایطی که مسافران در انتظار چنین وضعیتی نبودند و اجازه داشته‌اند کمربندها را باز و از صندلی‌های خود بلند شوند، موجب از دست رفتن تعادل و همچنین برخوردهای شدید فیزیکی شده که برخی از مسافران را مجروح کرده و حتی موجب شکستگی شده است.
…
چه نکاتی مبهم است؟
ایالات متحده مدعی نشده که هواپیمای ماهان از کریدور بین‌المللی هوایی از پیش مشخص شده خارج شده باشد.
در حالی که خلبان ماهان گفته با خلبانان جنگنده‌های نیروی هوایی آمریکا مکالمه داشته، فرماندهی مرکزی ارتش ایالات متحده می‌گوید تماس‌ها با هواپیمای ماهان بی‌پاسخ مانده بوده و به همین دلیل جت‌های جنگنده عملا مجبور به بررسی فیزیکی هواپیما شده‌اند.
مشخص شدن ابهامات در این دو زمینه، می‌تواند پاسخ به تخلفات احتمالی را به صورت قطعی ممکن کند اما بر اساس همین اطلاعات موجود می‌توان گفت چه عملی می‌تواند مصداق تخلف و حتی عمل غیرقانونی باشد و چه عملی یک عملیات عادی در ناوبری هوایی محسوب می‌شود.
رفتار جت‌های جنگنده آمریکا یا هواپیمای ماهان غیرقانونی بوده؟
اگر هواپیمای ماهان در مسیر بین‌المللی از پیش اعلام شده در حال پرواز بوده، دستیابی به اطلاعات هواپیما و سایر جزئیات از جمله شماره ثبت و نوع آن به راحتی ممکن بوده و حتی موضوع قابل استعلام از نهاد هواپیمایی غیر نظامی سوریه بوده است.
در صورتی که هواپیمای ماهان از مسیر مشخص شده پروازی منحرف شده باشد، نیروهای آمریکایی می‌توانسته با تماس فوری رادیویی ضمن استعلام مشخصات هواپیما، دلیل انحراف را جویا شوند و از خلبان بخواهند که فورا به کریدور از پیش مشخص بین‌المللی که ماهان باید از قبل مجوز عبور آن را گرفته باشد، بازگردد.
در صورتی که خلبان به این تماس پاسخ داده باشد و مسیر خود را فورا تصحیح کند، موضوع خاتمه یافته است اما جت‌های جنگنده آمریکا که از قبل در حال ماموریت در آسمان بوده‌اند، به هواپیما نزدیک شده‌اند. اگر ادعای خلبان ماهان دقیق باشد و او به تماس جنگنده‌های آمریکایی پاسخ داده باشد و در مسیر بین‌المللی هوایی خود در حال حرکت بوده، ایجاد مزاحمت برای آن از سوی نیروی هوایی آمریکا می‌تواند مصداق تخلف از مقررات بین‌المللی در حفظ ایمنی هواپیماهای غیرنظامی باشد.
در صورتی که خلبان ماهان به تماس پاسخ نداده باشد یا نتوانسته باشد تماس گیرندگان را از نوع پرواز مطلع کند، یا از فرمانی که به او داده شده تخطی کرده باشد یا در مسیر اعلام نشده بین‌المللی به پرواز ادامه داده باشد، نزدیک شدن جنگنده‌های آمریکایی برای مشاهده هواپیما از جمله آرم شرکت هوایی و شماره ثبت بین‌المللی آن که روی بدنه درج است و تطبیق آن با اطلاعات ثبت شده پروازی یا اظهارات خلبان، با رعایت تمام تمهیدات ایمنی، لزوما نقض مقررات بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی محسوب نمی‌شود.
اما در صورتی که کاهش یکباره ارتفاع از سوی هواپیمای ماهان به دلیل سرپیچی از دستور احتمالی باشد که جنگنده‌های آمریکایی به آن دادند، خلبان مرتکب تخلف از قوانین بین‌المللی و مقررات ایمنی پرواز شده چرا که با تمرد از هواپیماهای نظامی، جان مسافران را به خطر انداخته و با کم کردن یکباره ارتفاع در شرایطی که فرصت اعلام آن به مسافران وجود نداشته، تهدیدی علیه سلامت و جان آنها به وجود آورده است.
…
bbcpersian
? @
