از جریان واپس‌گرایی تو ترکیه نتیجه می‌گیرن سکولاریزه کردن اون جامعه با زور اشتباه بود چون «ارگنیک» رخ نداده. اتفاقا اشتباه این بود که به اندازه کافی فشار وارد نکردن که ریشه اسلام در حکومت رو تماما خشک کنن. اگه همین نگرش در اروپا هم بود، الان کلیسا هنوز داشت شکنجه و بازجویی می‌کرد.
تنها راه خلاصی از شر اسلام در حکومت اینه که با زور ریشه‌اش خشکونده بشه و دین تبدیل به یه امر شخصی بشه، شبیه مراقبه و مدیتیشن مثلا. فرهنگ و عادت مردم کوچه‌بازار هرگز به اون سمت نمی‌ره که بخوان و بتونن اسلام رو از حکومت جدا کنن. بدون زور شرش نابود نمی‌شه.
